LEPAS DI KARAI

Lembaga Pembangun Sastera ( LEPAS ) Perak.

Logo LEPAS

Pada 20 dan 21 Mac 2021 yang lalu telah berlangsung Bengkel Penulisan Buku Cerita Kanak-Kanak dan Mesyuarat Agung LEPAS Kali Ke- 69 yang dilaksanakan oleh Lembaga Pembangun Sastera ( LEPAS ) di D' Village. Karai, Kuala Kangsar, Perak. Ada banyak perkara boleh termuat ( dimuatkan ) dalam catatan ini. Tak ramai orang yang mengenali LEPAS secara khususnya. Yang paling di sebut, melepas atau terlepas. Kadang-kadang bila ditanya kepada orang ramai tentang apa itu LEPAS, " deme jawab, entah ler..melepas teman tau ler... he..he ( dengan nada gurau malu-malu )". Adalah menjadi  satu tanggungjawab kepada saya untuk menjelas apa itu LEPAS agar tidak disalahertikan.

Catatan ringkas  sejarah
LEPAS

    " Bio teman citer sikit.." LEPAS ialah akronim kepada Lembaga Pembangun Sastera. BUKAN Lembaga Pembangunan Sastera. Kena sebut elok-elok takut salah maksud. LEPAS merupakan organisasi atau persatuan pengiat sastera di negeri Perak. Mengikut catatan sejarahnya, LEPAS ditubuhkan pada tanggal 23 Mac 1951 ( huish...sebelum merdeka lagi ) di Central Malay School, Kuala Kangsar, Perak.  ( Entah mana tempat itu sekarang. Kalau ada kelapangan saya akan cuma dapatkan mak;umat.) Sewaktu penubuhan, LEPAS dihadiri seramai 33 orang yang terdiri penulis-penulis. guru-guru dan peniaga-peniaga dari seluruh negeri, termasuklah kaum wanita. Menurut catatan lagi, LEPAS ditubuhkan hasil daripada pemuafakatan pemikir pendidikan melayu dan agama. LEPAS menganbil masa lebuh kurang 2 tahun untuk mendapatkan kelulusan pendaftara di negeri Perak dan Penaung Pertama ialah YMM Raja Perempuan Ta'ayah Binti Raja Abdul Hamid.

    Antara yujuan penubuhan LEPAS adalah untuk:

1. Mempertinggi dan merperluas bahasa dan kesusasteraan melayu.
2. Mempelajari dan memperdalam aliran fikiran yang membawa ke arah kemajuan bangsa  dan agama dengan mengadakan perpustakaan, penerbitan, bengkel karya dan seminar.
3. Memperlindungi dan mempertahankan hak serta kepentingan ahli.

    Maka  Mesuarat Agung Pertama LEPAS, Perak telah diadakan pada 5 Ogos 1951 d Central Malay School, Kuala Kangsar, Perak. Begitulah serba ringkas catatan sejarah penubuhan dan kewujudan LEPAS sehinggalah ke hari ini. Hal ini pun sebahagiab daripada catatan sejarah buat negeri Perak khasnya, di Malaysia amnya. Antara Ketua Satu yang pernah memimpin LEPAS sejak mula penubuhannya ialah:-

1. Tuan Haji Khalid Abas
2. Tuan Haji Abdullah Musa Bin Lubis
3. Dato' Mohd Asri bin Muda
4. Sdr. Alias Hassan
5. Tuan Haji Syed Zakaria bin Syed Muhamad
6. Tuan Haji Abdul Halim bin Mohd Awin
7. Tuan Haji Azidin bin Mahmod
8. Dato' Haji Khairuddin bin Arshad
9. YM Dato Seri (Dr.) Raja Ahmad Zainuddin bin Raja Omar
10. Tuan Haji Abd. Rashid bin Ahmad Rafie

Jambatan Victoria, Karai masa dulu-dulu

    Perkara kedua yang menarik perhatian ialah “Pekan Karai” yang dahulunya dilupakan kini kembali bernyawa semula. Pekan Karai terletak berhampiran Sungai Perak yang mengalir ke Kuala Kangsar terus ke Teluk Intan dari Empangan Cenderoh  menghulu ke tasik Chenderoh seterusnya ke Hulu Perak. Telah diceritakan oleh orangtua terdahulu baha nama “ Karai” ini diambil sempena sebatang pokok “pokok karai” ( mana rupanya pokok karai ni...)  dan kewujudan makam seorang rakyat keturunan Aceh yang juga bernama “Karai”. Kalau kita rajin meneliti bagunan Pekan Karai yang belum diubah suai, kita akan berasa seolah-olah kita berada dalam zaman 50an dan 60an seperti dalam filem " Paloh" atau " Bukit Kepung". Sikit penya sentimental ke? Dulu ada polemik juga. Orang kata ( kalau tak silap ) " Balai Polis Karai tapi Pejabat Pos Enggor. Kalau tak percaya cuba dengan lagu tempatan berjudul  " Masa Kecilku Di Kampung Karai". Keistimewaan Pekan Karai ini adalah kerana wujudnya “ Victoria Bridge “ atau gelaran "gherotak karey" sebutan gaya "kuale", iaitu jambatan keretapi lama.

Papan kenyataan baru.

  Jambatan ini mula dibina pada tahun 1897 dan siap sepenuhnya pada tahun 1990. “ Victpria Bridge “ telah dirasmikan oleh Almarhum DYMM Sultan Idris Murshidul Adzam Shah I  iaitu Sultan Perak yang Ke-28 dan disaksikan oleh Sir Frank Swettenham iaitu Residen General Negeri-negeri Melayu Bersekutu. Jurutera yang bertanggungjawab membina jambatan itu ialah G.W. Fryer, Divisional Engineer dan C.R. Hanson.

    

Jambatan Victoria

Jambatan ini menjadi penghubung utama bandar Diraja Kuala Kangsar  dengan bandar Sungai Siput dengan menggunakan laluan keretapi. Setelah Jambatan Victoria ini tidak lagi digunakan sejak 2002, jambatan ini dijadikan pusat pelancongan yang tumpuan pelancong untuk beriadah, bersantai dan bergambar. Nampaknya jumlah pelancong semakin meningkat saban hujung minggu. Jambatan ini memang cantik senibinanya dengan menggunakan kerangka besi dan gandingan batu-bata. “ Victoria Bridge “ menyimpan seribu satu peristiwa dan catatan sejarah terutama di era pra kemerdekaan, Perang Dunia II, pasca kemerdekaan dan kini. Tambahan pula, kini telah terbina sebuah hotel ( penginapan atau macam chalet ) berhadapan dengan Jambatan Victoria. Kemudahan penginapan ini lengkap dengan kolam mandi kanak-kanak, dewan mesyuarat, dewan. Nak promosi lebih-lebih pun tsak pandai ler teman. Sebelah malam jambatan tersebut dilimpahi cahaya lampu sorot dan neon. Di kawasan sekitar ada kemudahan berbasikal di tepi sungai sehingga ke Kampung Loh. Dengo kabo laluan berbasikal ini akan dibina sampai ke Kem Rekreasi Intan Suraya ( dekat Empangan Cenderoh ). Kalau nak mencabar lagi kayuh basikal atas jambatan tersebut sambil menikmati alam sekitar dari atas jambatan. Pergh... Bagi saya memang best. Kalau boleh pulak teruskan kayuhan ke Kampung Seberang Karai. Rehat kejap, lepas tu mandi sungai. Kalau jadi dan siaplah pembinaan laluan ini, maka ramailah penunggang basikal rekreasi akan berkumpul di sini. Kalau hari minggu memang penuh dengan orang. Kengkadang kita dapat melihat pasangan pengantin baru merakamkan gambar perkahwinan mereka sebagai kenangan. Memang cantik gambarnya. Nak pulak pakai baju 40an, memang nostalgik betul. Kalau tak dipecahkan ruyung, manakan mendapat sagunya.

Idzlan dan 'Victoria'

    Perkara ketiga, yang menarik dan selalu jadi tumpuan saya untuk mengenal ciri sosio budaya sesuatu tempat iaitu pasarnya. Pekan Karai dahulunya tempat mengumpul bijih timah dan getah untuk diangkut ke Pulau Pinang. Perak bukankah satu masa dahulu terkenal dengan perlombongan bijih timah dan perladangan getah. Kebiasaannya penduduk sekitar Kuala Kangsar dan Sungai Siput ( U ) akan berkunjung ke Pekan Karai pada hari Selasa kerana pada hari ini terdapat pasar sehari  atau terkenal dengan nama Pekan Selasa yang menarik. Pelbagai benda yang "rare" yang boleh didapati di sini dengan harga yang berpatutan. Kita boleh membeli spesies ikan sungai seperti patin, baung, tengalan, lampam, lawang ( kalau nasib baik temoleh pun ada ) di pasar ini selain hasil pertanian daripada kampung-kampung sekitar Pekan Karai. Selain itu, kita dapat membeli pelbagai aneka kuih-muih tradisional negeri perak di sini seperti “ dangai “, “putu piring perak”,” penjan “ dan sebagainya. Pada masa ini , kunjungan hari hari selasa ke Pasar Sehari ini amat menguji kesabaran kerana terlalu ramai pengunjung dan kenderaan yang memenuhi pekan ini. Perkara yang mesti anda cuba  ialah makanan dan minuman di sini. Di sinilah terdapatnya “kundah kara” atau kundas karai sejenis kuih seperti cucur dan dicicah dengan kuah kacang istimewa. Kuih ini sudah berganti generasi dan mengambil sempena nama pekan itu sendiri. Sekarang ini kuih “kundas karai” sudah popular seantero Malaya dan kalau datang lebih dari jam 10.00 pagi alamat tinggal “karai” sahaja kerana kundasnya telah habis dijual. Selain itu anda boleh menikmati cendol yang kurang hebatnya.

Bersama-sama Dr. Saleeh Rahamad

    Perkara seterusnya yang menjadi ingatan saya ialah kehadiran dua orang insan yang hebat dari sudut sastera dan penulisan. Mereka ialah Dr. Salleh Rahamad dan Saudara Roslan Madun. Dr. Salleh Rahamad atau nama sebenarnya  Dr. Mohamad Saleeh Bin Rahamad @ Ahamad merupakan senior saya semasa di tingkatan 6 Sekolah Raja Chulan, Ipoh. Kali terakhir berjumpa pada tahun 1993 semasa menuntut di SMK Raja Chulan. Selepas itu, berjumpa semula tahun ini ( 2021).  Beliau merupakan seorang pensyarah Jabatan Media dan Pengajian Komunikasi, Universiti Malaya. Saya banyak merujuk hasil tulisan beliau dalam membincangkan persoalan tentang tatabahasa Bahasa Melayu. Beliau sekarang merupakan orang kuat PENA atau Persatuan Penulis Nasional Malaysia yang ditubuhkan di Universiti Malaya pada 12 Februari 1961. Beliau adalah Presiden PENA . 

Bersama-sama Sdr. Roslan Madun

    Insan kedua ialah saudara Roslan Madun seorang aktivitis kesusasteraan terkenal di negara kita juga terkenal dengan gelaran “ Raja Syair Malaysia”. Pelantun syair “Seloka Pak Kaduk” kelahiran Kampung Durian Tawar, Mengkaran ,Pahang ini pernah saya jemput ke Pejabat Pendidikan Kuala Kangsar dalam sebuah program semasa saya menjawat jawatan Penolong PPD Bahasa di Pejabat Pendidikan daerah Kuala Kangsar. Hasil kupasan beliau tentang pantun dan syair amat memberi kefahaman tentang kehebatan sastera melayu. Kalau nak tahu hurai lanjut pantun " Buah langasat kuning mencelah. senduduk tidak berbunga lagi..." jemputlah beliau memberi ceraman atau hadir mendengar cera,am beliau. Baru kita tahu tinggi nilai khazanah sastera kita.